Wstęp
Żyjemy w epoce technologii informatycznych i komunikacyjnych (TIK), które znacząco wpłynęły na wszelkie obszary życia – od rozrywki po edukację. W rozmowach z nauczycielami, rodzicami często słyszę pytanie, nawet wątpliwość, czy narzędzia technologiczne powinny być wykorzystywane w przedszkolu, gdzie najważniejsza powinna być zabawa, eksperymentowanie, doświadczanie i eksplorowanie środowiska. Często również nauczyciele podczas moich szkoleń mówią, że to samo można osiągnąć, tego samego nauczyć dzieci bez używania robotów, tabletów czy ekranów multimedialnych. I należy się z tym zgodzić. Tylko czy oby na pewno należy „udawać”, że technologii nie ma w naszym życiu? Czy można „pogodzić” stosowanie TIK z tym co w przedszkolu najważniejsze? A jeśli tak, to w jaki sposób to zrobić?
Oczywiście, że można. Właśnie taki sposób wykorzystania narzędzi TIK prezentuję podczas moich szkoleń z nauczycielami. A teraz chciałabym podzielić się kilkoma uwagami w jaki sposób odpowiednie wykorzystanie TIK może znacząco wspierać rozwój dzieci.
Bo jak doskonale wiemy narzędzia te są nie tylko wszechobecne, ale również stają się kluczowym elementem nowoczesnych metod nauczania. I jeszcze jedno: jeśli chcemy, by dzieci nas słuchały, musimy mówić ich językiem, a język nowoczesnych technologii do nich należy.
Zrozumienie roli TIK w edukacji przedszkolnej
Czy TIK jest zamiast…? Oczywiście, że nie! Technologie (jak napisałam we wstępie) mają wspierać proces edukacyjny, mają być dodatkiem, atrakcyjnym narzędziem wykorzystywanym w edukacji przedszkolnej .
Zanim zagłębimy się w praktyczne metody, warto podkreślić, dlaczego TIK są tak ważne dla rozwoju najmłodszych. Nowoczesne technologie wspomagają rozwój kognitywny, motoryczny i społeczno-emocjonalny dzieci. Dzięki interaktywnym aplikacjom edukacyjnym, grom i narzędziom cyfrowym dzieci mogą eksplorować świat wizualnie i dźwiękowo, co stymuluje ich wyobraźnię i ciekawość. Dodatkowo np. roboty edukacyjne mogą być używane również w edukacji dzieci o SPE czyli, jak dzisiaj mówimy, szczególnych potrzebach edukacyjnych. Ale o tym w dalszej części
Jak wprowadzić TIK do przedszkola?
1. Bezpieczne i odpowiednie środowisko cyfrowe
Wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) w przedszkolu może mieć, jak wcześniej napisałam, wiele korzyści edukacyjnych. Jest jednak podstawowy warunek: jest on odpowiednio dostosowane do potrzeb i bezpieczeństwa dzieci. Pierwszym zatem krokiem jest stworzenie bezpiecznego środowiska cyfrowego. Powinniśmy zapewnić odpowiednio zabezpieczone urządzenia oraz kontrolować treści, z którymi mogą zetknąć się dzieci. Przedszkola powinny inwestować w oprogramowanie z rodzicielskimi funkcjami kontroli, które ograniczą dostęp do nieodpowiednich materiałów. Wykorzystywany sprzęt (roboty, ekrany, tablety itp) powinny być dostosowane do wieku i możliwości dzieci, a czas ich wykorzystania odpowiednio ograniczony.
Oprócz wykorzystywania narzędzi podczas zajęć czy zabaw dzieci, powinniśmy również uczyć dzieci bezpieczeństwa korzystania z urządzeń i uczulać na zasady bezpiecznego korzystania z sieci. Pomoże nam w tym np. seria filmów sieciaki.pl oraz materiały, które można znaleźć na stronie https://www.internetmatters.org/pl/advice/0-5/
2. Wsparcie rozwoju za pomocą aplikacji i gier edukacyjnych
Korzystanie z interaktywnych aplikacji i gier edukacyjnych może być atrakcyjnym i skutecznym sposobem na rozwijanie umiejętności dzieci w obszarach takich jak matematyka, czytanie i rozwijanie umiejętności językowych. Na rynku dostępnych jest wiele aplikacji i gier edukacyjnych zaprojektowanych z myślą o najmłodszych. Przy ich wyborze należy kierować się rekomendacjami ekspertów oraz opiniami innych edukatorów. Ważne jest, aby wybierać te narzędzia, które wspierają określone umiejętności i kompetencje, takie jak rozpoznawanie liter, liczb, kształtów czy kolorów. Korzystanie z aplikacji można połączyć również z ruchem, czyli tym, co w przedszkolu najważniejsze. W tym celu można wyświetlić zadanie w aplikacji na tablicy, a zadaniem dzieci będzie np. wykonanie zadania nie w aplikacji a na dywanie. Jest to możliwe przy odpowiednim zorganizowaniu przestrzeni edukacyjnej.
Przykładem aplikacji, którą można wykorzystać jest https://www.window-swap.com. Podczas wyświetlania kolejnych obrazów „z okna” możemy rozmawiać o porach roku, liczyć, odgadywać gdzie się znajdujemy itp. W wykorzystaniu tego narzędzia ogranicza nas tylko nasza wyobraźnia.
Przykładami bardzo znanych narzędzi są: Learning Apps, Wordwall, Genially i wiele innych
Gry edukacyjne online mogą dostarczać interaktywną i przyjemną formę nauki.
3. Interaktywne tablice, ekrany multimedialne jako narzędzie wspierające naukę
Tablice interaktywne, multimedialne ekrany są świetnym narzędziem do interaktywnej nauki. Nauczyciele mogą wykorzystać je do prowadzenia interaktywnych lekcji, rozwijania umiejętności matematycznych czy wizualizowania różnych pojęć. Są coraz powszechniej wykorzystywane w przedszkolach. Umożliwiają one prowadzenie zajęć w sposób angażujący, pozwalając dzieciom na interaktywne uczestniczenie w lekcjach. Dzięki nim nauczyciel może wykorzystać multimedia, aby wizualnie wspomóc prezentowane treści. Często trudno nam zaprezentować zadanie, obraz w książce w taki sposób, aby dla wszystkich dzieci był widoczny. I właśnie wówczas z pomocą przychodzi nam np tablica interaktywna, na której dodatkowo dzieci mogą samodzielnie tworzyć, rozwiązywać, pisać, rysować. I znowu często pojawia się pytanie: po co? przecież to samo można zrobić za pomocą zwykłej tablicy. Odpowiadam: można, oczywiście. Jednak dla uatrakcyjnienia zajęć warto korzystać z różnorodnych narządzi
4. Roboty edukacyjne i kodowanie
Wiek przedszkolny to idealny czas na wprowadzenie podstaw kodowania i pracy z prostymi robotami edukacyjnymi. Dzięki nim dzieci uczą się logicznego myślenia i rozumienia przyczynowo-skutkowych zależności. Zajęcia z robotami mogą być też doskonałą okazją do nauki pracy zespołowej. Jak napisałam kiedyś do jednego z wywiadów: „Dzieci uwielbiają roboty i wszelkie urządzenia technologiczne. Zatem zadaniem każdego nauczyciela, jest takie organizowanie sytuacji edukacyjnych, które będą wychodziły naprzeciw oczekiwaniom dzieci.” „Dzięki wykorzystaniu Photona, który jak wcześniej wspomniano jest bardzo atrakcyjny dla dziecka, wzbudzamy w nim motywację wewnętrzną do działania. Motywacja wewnętrzna nie wymaga dyscyplinowania i napominania, nie wymaga stosowania specjalnego systemu kar i nagród. Ona sprawia, że dziecko podejmuje aktywność, ponieważ dostrzega sens swego działania. W pracy z robotem nie chodzi o dokładne wykonywania poleceń nauczyciela i działanie wg ściśle podanej instrukcji, istotna jest skuteczność podczas samodzielnego poszukiwania rozwiązań.”
Roboty są również świetnym narzędziem do pracy terapeutycznej. Dlaczego? Ponieważ robot przede wszystkim może pomóc w przełamaniu lodów między dzieckiem a terapeutą. Może stać się „łącznikiem” za pomocą którego dziecko będzie współpracowało z terapeutą czy innymi dziećmi. I jeszcze jedno: na „twarzy” robota nie widać emocji. A z odczytywaniem emocji dzieci o określonym rodzaju niepełnosprawności mają kłopoty i czasem dlatego nie angażują się w zadania z nauczycielem czy równieśnikami.
5. Edukacja zdalna i narzędzia do komunikacji
Czas pandemii, kiedy jedyną formą komunikacji była zdalna, pokazał, jak nowoczesna technologia może być wsparciem w pracy z dziećmi. Nawet w przedszkolu warto korzystać z narzędzi umożliwiających edukację zdalną. Platformy takie jak Zoom czy Google Classroom mogą być wykorzystane do organizowania lekcji online, kontaktu z rodzicami czy dzielenia się materiałami edukacyjnymi. Przesyłanie zdjęć, informacji o postępach dziecka, planów zajęć itp., poprzez e-mail, platformy edukacyjne czy komunikatory, może ułatwić współpracę między przedszkolem a rodzicami.
Za pomocą odpowiednich narzędzi nauczyciele mogą opracowywać plany, programy, tworzyć scenariusze, a nawet pracować projektowo bez konieczności nieustannego spotykania się i pracy godzinami w przedszkolu. Mogą to robić w zaciszu swojego domu.
6. Multimedialne interakcje
Wykorzystanie filmów, zdjęć i dźwięków może zainteresować dzieci i ułatwić przyswajanie wiedzy. Można używać różnych form multimediów do wspierania opowieści, zajęć muzycznych czy eksperymentów. Warto w tym miejscu wspomnieć o narzędziu edPuzzle dostępnej pod adresem https://edpuzzle.com
To praktyczne narzędzie umożliwiające spersonalizowanie filmów. Wybieramy film spośród dostępnych opcji, a następnie mamy możliwość dostosowania go do własnych preferencji. Możemy przyciąć odpowiedni fragment, dodając własną ścieżkę dźwiękową, notatki lub pytania w formie quizu. Możemy również wykorzystać własny film, wówczas narzędzie umożliwia również dodawanie muzyki, napisów itp. Polecam gorąco do wykorzystania.
Podsumowanie
Nie wiem czy zachęciłam, czy przekonałam nieprzekonanych 🙂 Moim celem nie było pokazanie, że TIK ma być stosowany „zamiast”. Moim celem było pokazanie, że technologie mogą wzbogacić proces edukacyjny wpływając na lepszą motywację dzieci.
Efektywne wykorzystanie TIK w przedszkolu może znacznie wzbogacić proces edukacyjny. Ważne jest jednak, aby pamiętać o zasadach bezpieczeństwa oraz odpowiedniej selekcji treści. Wdrażanie nowych technologii powinno iść w parze z odpowiednim szkoleniem nauczycieli i opiekunów. Pamiętajmy także, że choć technologia oferuje wspaniałe możliwości, nie może ona zastąpić bezpośredniej interakcji i opieki, które są kluczowymi elementami edukacji w przedszkolu.
I jeszcze jedno. Najważniejsze. Wykorzystana grafika – obrazek wyróżniający wpis, absolutnie nie pokazuje jak ma wyglądać sala przedszkolna. Została ona wykorzystana raczej w celu zwrócenia uwagi, a nie ma być wzorcem przestrzeni edukacyjnej. Wręcz przeciwnie:)